Հերթական սիլի-բիլին

Լրատվական միջոցներից իմանում ենք, որ Հրանտ Դինքի անվան միջազգային հիմնադրամը Անկարայում կազմակերպել է հայ-թուրքական սահմանի բացման և հայ-թուրքական հարաբերությունների հեռանկարը քննարկող կոնֆերանս, որտեղ բանախոսներն անդրադարձել են փակ սահմանի քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական, մարդասիրական (թե ի՛նչ մարդասիրության մասին է խոսքը, պարզ չէ) ու տարածաշրջանային այլ խնդիրների: Զարմանալի է, որ այդ կոնֆերանսը կայացել է ոչ ավելի, ոչ պակաս նոյեմբերի 22-ին ՝վիլսոնյան Իրավարար վճռի օրը:
Ասում են՝ քաղաքականության մեջ պատահական ամսաթվեր չեն լինում: Ի՞նչ ուղերձ է սա թուրքերի կողմից: Մինչ մենք Հայաստանում «Հայրենատիրության օր» էինք փորձում նշել ու դրանով վավերացնել Իրավարար վճռի կենսունակությունը, Թուրքիայում այդ սահմաններն արհամարհելու գործողություններ են կատարում:
Ո՞ր սահմանի մասին է խոսքը: Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի միջև եղած փաստացի՞ (դեֆակտո). այս սահմանը միջազգային իրավունքի տեսակետից իրավական ուժ չունի, այն հետևանք է միջազգային իրավունքի սուբյեկտ չճանաչված երկու ինքնահռչակ՝ բոլշևիկյան Ռուսաստանի և քեմալական ռեժիմի միջև 1921 թ. Մոսկվայում և Կարսում կնքված ապօրինի պայմանագրերի: Երկու չճանաչված քաղաքական կազմավորումները ոտնահարել են մի երրորդ կողմի շահերը՝ ելնելով իրենց քաղաքական շահերից: Այս պայմանագրերը խլեցին Հայաստանի Հանրապետությունից Կարսի մարզը և հարակից շրջանները և Հայաստանի առաջին Հանրապետության սահմանը գծեցին կամայականորեն: Այն հետագայում՝ 73 տարի համարվում էր ԽՍՀՄ-Թուրքիա բաժանարար գիծ -սահմանը: Այդ պետություններից մեկի՝ ԽՍՀՄ-ի քաղաքական չգոյության պայմաններում, այդ սահմանը դադարում է փաստացի սահման լինելուց, հետևաբար պետք է ՀՀ-ն վերանայի Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերի իրավական լինելու խնդիրը և այն չեղյալ հայտարարի: Այսօրվա փաստացի սահմանի բացումը լիովին շահավետ է Թուրքիային և՛ քաղաքական , և՛ տնտեսական առումով: Քաղաքական շահն այն է, որ Թուրքիան միջազգային հանրությանն ու աշխարհին ցույց կտա ՀՀ-ի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործում զիջումների գնալու իր պատրաստակամությունը: Տնտեսական շահն այն է, որ իր արևելյան շրջանները ելք կունենան Հայաստանի շուկա, և գոյություն ունեցող փաստացի առևտրի ճանապարհը և ժամանակը մի քանի անգամ կկրճատվեն ՝բացառելով Վրաստանը: Իսկ ո՞րն է Հայաստանի շահը: Հայաստանը այդ բաժանարար գծի բացումից չի ունենա ո՛չ տնտեսական, որի վրա հիմնականում շեշտը դնում են առևտրական գործունեությամբ զբաղվող կազմակերպությունները , և ո՛չ առավել ևս քաղաքական շահ: Պարզաբանենք: Հայտնի իրողություն է՝ անգամ մարզաշխարհում երբեք մրցման չեն հանում տարբեր քաշային կարգի ու հասակի ախոյաններին. կարծում եմ՝ մեկնաբանությունս ավելորդ կլինի:
Վերջին քսանամյակում, մինչ մեր երկիրը պատերազմի մեջ էր և քաղաքական -տնտեսական վեկտոր էր հընթացս փոխում, Թուրքիան քաղաքական ճկուն կողմնորոշում ցուցաբերեց (ինչպես միշտ) և ահռելի ներդրումների հոսք բերեց երկիր, տնտեսությունն ու գյուղատնտեսությունը ոտքի հանեց ու հզորացրեց: Բանակը հզորացրեց ՆԱՏՕ-ի շնորհիվ ՝ դառնալով նրա լիիրավ անդամը: Կարո՞ղ են Հայաստանի տնտեսությունն ու գյուղատնտեսությունը մրցակցային այդ դաժան պայմաններում, որոնց հիմքում առաջնայինը լինելու է քաղաքականը, դիմանալ այդ մրցավազքին: Կարծում եմ՝ ո՛չ: Կա՞ն հակառակն ապացուցող փաստարկներ: Իսկ եթե չկան ու Հայաստանի տնտեսությունը և գյուղատնտեսությունը տանուլ են տալու և երկիրը՝ որպես հարաբերական անկախ պետություն «կարող է լինել չգոյ», ապա բնական հարց է ծագում՝ ո՞ւմ է դա ձեռնտու, ո՞ւմ է դա պետք: Համենայն դեպս՝ ո՛չ հայերիս ու Հայաստանի Հանրապետությանը՝ որպես պետության: Հիմա դիտարկենք դրա քաղաքական վնասները: Վերն ասվեց , որ այդ սահմանը եղել է ԽՍՀՄ-Թուրքիա բաժանարար գիծ, որն անտեսում է Վուդրո Վիլսոնի մշակած աշխարհի՝ այն ժամանակվա մի քանի հզոր պետությունների (այսօր էլ դրանք մնում են հզոր) և Թուրքիայի ստորագրությամբ հաստատված Իրավարար վճիռը: Ըստ Իրավարար վճռի՝ Կարսի մարզն ու հարակից տարածքները, հայկական պատմական չորս նահանգները՝ դեպի Սև ծով ելքով, վերամիավորվում էին Հայաստանի Հանրապետությանը: Հիմա հասկանո՞ւմ ենք, թե ինչու է ձեռնտու Թուրքիային բացել այդ բաժանարար գիծը, որը մենք կդարձնենք Հայաստան-Թուրքիա պետական սահման, եթե վավերացնենք հայ-թուրքական չարաբաստիկ արձանագրությունները՝ առ ոչինչ դարձնելով Իրավարար վճռի քաղաքական և իրավական ուժը: Այն ուժերը, որոնք Թուրքիայում՝ Անկարայում, կազմակերպել են «հայ-թուրքական սահմանի» բացման վերաբերյալ կոնֆերանս, հերթական թուրքական սիլի-բիլիներն են անում, որոնց մենք չպետք է տուրք տանք:
Մարի ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ-ԽԱՆՋՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Կարմիր գծերը թեժացել ու վառվում են
• Թու՞րք, թե՞ Թուրքիայի քաղաքացի
• Թվերի լեզվով
• Ներո՛ղ եղեք շիտակ խոսքիս համար, մեր սիրելի՛ հայ տղամարդիկ
• Հայրենիքից վեր Աստված է միայն
• Բարեգութ լինենք երեխաների հանդեպ
• Վերջապես Հայկական կողմն անցավ գործնական պահանջի
• Հաղթական մայիս
• Ինչու՞ ենք մեր ազգանուններում պահել օտարաբառ արմատները. դրանք խարան են մեր ժողովրդի կենսագրության վրա
• Նախ իմանանք, հետո չմոռանանք
• Նամակ
• Հայրենիքից վեր Աստված է միայն
• Հետին թվով իմ հորդորը Գրիգոր Արծրունուն
• Մենք դարձյալ հայրենիք կորցնելու իրավունք չունենք
• Սյունիքի ենթադրյալ միջանցքը կդառնա անկախ Հայաստանի Հանրապետության վերջը, եթե․․․
• Քաղաքականությունը չի սիրում զգացմունքներ
• Զարթնի՛ր , ա՛զգ իմ, մեզ մտքով կույրն է առաջնորդում
• Բաց նամակ սփյուռքի մեր հայրենակիցներին
• Այլ ճշմարտություն չկա այս արևի տակ
• Մինչև ե՞րբ, հա ՛յ պատմաբաններ, դուք մնաք պատմության լուսանցքում

Մեկնաբանություններ